حسابداری تولیدی یکی از مهم‌ترین بخش‌های مالی یک تولیدی است که نیاز است به آن توجه ویژه شود. از ابتدای چرخه تولید یعنی تهیه مواد اولیه مورد نیاز تا فروش کالای نهایی این نوع از حسابداری خود را نشان می‌دهد و می‌تواند یک برآورد دقیق مالی را ارائه دهد.
به علت استفاده زیاد از این شاخه از حسابداری و اهمیت بالایی که برای آن در نظر گرفته می‌شود، در ادامه این مقاله صفر تا صد حسابداری تولیدی را در نظر گرفته‌ایم و به تمامی مسائل پیرامون آن خواهیم پرداخت.
حسابداری تولیدی چیست؟
ابتدا باید یک تعریف و بیان دقیق از حسابداری تولیدی داشته باشیم تا بتوانیم موارد دیگر را برای این شاخه از حسابداری بررسی کنیم. حسابداری تولیدی از ابتدا هزینههای تولید را به صورت دقیق پیش بینی میکند و به مدیر تولیدی کمک میکند تا بر قیمت گذاری مدیریت داشته باشد و قیمت محصول نهایی را تعیین میکند.
در این صورت مدیر یک شرکت تولیدی به راحتی وارد عرصه صنعت شده و می‌تواند به راحتی برای محصول خود قیمت بگذارد، حقوق و دستمزد کارکنان خود را به صورت معقولانه ارائه دهد و هزینههای مواد مصرفی را نیز کنترل کند. در این رشته از حسابداری هم یک یا چند حسابدار وظایف معمول در این رشته را انجام می‌دهند، هم‌چنین تمامی هزینههای تولید یک محصول را بررسی می‌کنند. حسابداری شرکت‌های تولیدی البته باید هزینهها را کاهش دهد و آنها را به بهترین شکل مدیریت کنند.
دارایی، هزینه و درآمد در حسابداری تولیدی
منظور از دارایی و درآمد در حسابداری تولیدی کاملا روشن است. دارایی درواقع منابعی است که از سود به دست آمده یا از قبل در تولیدی وجود دارد. در این صورت تمامی افراد در شرکت تولیدی از آن سود میبرند.
درآمد نیز به دارایی گفته می‌شود که از فروش محصولات شرکت تولیدی به دست آمده و آن هم برای تمامی افراد شرکت در نظر گرفته می‌شود. اما بحث درباره هزینهها ممکن است کمی مشکلتر باشد.
هزینههای تولید، مجموع هزینه‌هایی است که یک کسب و کار برای تولید یک محصول یا خدمات متحمل می‌شود. عوامل هزینه تولید معمولا شامل نیروی کار، مواد اولیه، تجهیزات، اجاره و سایر منابع یا سربار است. هزینهها به طور طبیعی بر ساختار قیمت گذاری یک کسب و کار، جریان نقدی و سود یا زیان ناشی از آن تأثیر میگذارد. انواع هزینهها در حسابداری تولید به شرح زیر است.
هزینههای ثابت
هزینههای ثابت درواقع هزینه‌هایی هستند که هرچقدر مقدار خروجی تغییر کند آنها ثابت باقی می‌مانند.؛ یعنی حتی زمانی که تولید صفر باشد باید این هزینهها پرداخت شوند. به عنوان مثال اگر یک رستوران هیچ فروشی در ماه نداشته باشد باید اجاره ماهانه یا سالانه خود را پرداخت کند و هزینههای دیگر مانند قبوض مختلف را هم داشته باشد.
نمونه‌های دیگر از هزینههای ثابت شامل حقوق و دستمزد و اجاره تجهیزات می‌شود. هزینههای ثابت معمولا به زمان محدود شده و فقط مربوط به یک دوره معین ثابت می‌شوند.
هزینههای مواد اولیه تولیدی
یکی دیگر از هزینههای حسابداری تولیدی، مربوط به هزینههای مواد اولیه است. این هزینها معمولا توسط حسابدار محاسبه شده و برای موارد مختلفی مانند قیمت گذاری استفاده می‌شوند. هم‌چنین در ترازنامه نیز این هزینهها باید آورده شود.
هزینه های متغیر
هزینههای متغیر هزینه‌هایی هستند که با تغییرات سطح تولید تغییر می‌کنند. یعنی با افزایش حجم تولید بالا می‌روند و با کاهش حجم تولید کاهش می‌یابند. اگر حجم تولید صفر باشد، هیچ هزینه متغیری متحمل نمی‌شود.
نمونه‌هایی از هزینه های متغیر عبارتند از کمیسیون فروش، مواد اولیه و هزینههای مستقیم نیروی کار. به عنوان مثال، در یک مرکز تولید پوشاک، هزینههای متغیر ممکن است شامل مواد خام مورد استفاده در فرآیند تولید و هزینههای مستقیم نیروی کار باشد.
هزینه کل
هزینه کل شامل هزینههای متغیر و ثابت می‌شود. تمام هزینههای انجام شده در فرآیند تولید یا هنگام ارائه خدمات را در نظر می‌گیرد. اطلاع از هزینه کل نیز یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید در حسابداری تولیدی به آن پرداخته شود.
اهمیت حسابداری شرکت‌های تولیدی
اهمیت حسابداری شرکت‌های تولیدیاهمیت حسابداری تولیدی در صنعت بسیار بالاست؛ زیرا می‌تواند اطلاعاتی را ارائه دهد که مدیران بتوانند توسط آن برای موارد مختلف در کسب و کار خود برنامه ریزی کنند. برنامه ریزی فروش، تعیین مقدار سهام و برنامه ریزی توسعه توسط حسابداری صنعتی پدید میآید. هم‌چنین باعث ایجاد هماهنگی در بخش‌های مختلف یک کسب و کار می‌شود
اگر بخش‌های مختلف با هم هماهنگ نباشند، ممکن است هزینهها با درآمد نخوانده و کسب و کار شکست بخورد. حسابداری تولیدی یا صنعتی هم‌چنین باعث تقسیم بندی بودجه خواهد شد؛ یعنی برای هر تولیدی مشخص میکند که هر بخش نیاز به چقدر سرمایه برای کار دارد.
هم‌چنین از هدر رفت سرمایه و استفاده از آن در جاهایی که نیاز نیست جلوگیری میکند. پس بسیار مهم است که برای این بخش از حسابداری بسیار تلاش کنیم و افراد متخصص را برای این کار قرار دهیم.
قوانین و استانداردهای حسابداری تولیدی
درواقع استانداردهای حسابداری تولیدی تفاوتی با حسابداری پایه ندارد و همان 33 قانون که هر حسابدار باید برای انجام امور حسابداری مانند درآمد عملیاتی، صورت وجوه جریان نقد و محاسبه صورت‌های مالی را انجام دهد، برای این حسابداری هم وجود دارد. تمام افرادی که قصد انجام این بخش از حسابداری را دارند باید با این قوانین و تمامی دستورالعملهای حسابداری آشنا باشد تا بتواند به بهترین شکل آنها را انجام دهند.
ثبت‌های حسابداری تولیدی
انواع مختلفی از ثبت در حسابداری تولیدی وجود دارند که همه آنها بر اساس ثبت هزینهها هستند. این هزینهها شامل حمل و نقل، بارگیری، سود بازرگانی و غیره می‌شود که تمام آنها جزو نکات مهم و لازم بوده که باید حتما تفکیک و ثبت شده تا بررسی حساب‌ها ساده‌تر شود. در زیر انواع ثبت‌های حسابداری تولیدی را نام می‌بریم:
- ثبت خرید اولیه: شامل موجودی کالا و بانک است.
- ثبت پرداخت هزینه حقوق، دستمزد و بیمه: شامل هزینه حقوق و دستمزد، هزینه بیمه اجتماعی، مالیات پرداختنی، بیمه پرداختنی و حقوق پرداختنی است.
- ثبت پرداخت هزینههای غیر‌مستقیم یا سربار: شامل معین، بدهکار، بستانکار، سربار ساخت، هزینهها و بانک است.
- ثبت صدور مواد اولیه به تولید: شامل کالای در جریان ساخت، سربار ساخت و موجودی اولیه است.
ثبت خرید اولیه: شامل موجودی کالا و بانک است.ترازنامه حسابداری تولید
بعد از انواع ثبت های حسابداری تولیدی به ترازنامه می‌رسیم. ترازنامه درواقع یک گزارش است که وضعیت دارایی، بدهی و سرمایه را مشخص میکند. از طرفی تراز نامه برای تمام کسب و کارها چه تولیدی یا خدماتی به صورت یکسان است. اهمیت ترازنامه بسیار بالاست تا جایی که آن را یک واحد جدا در نظر می‌گیرند.
تمامی ترازنامه‌ها شامل سه بخش دارایی، بدهی و سرمایه هستند. درواقع ترازنامه برای یک واحد اقتصادی یک تصویر از وضعیت مالی آن مکان است که در یک دوره زمانی کشیده شده است.
کدینگ حسابداری شرکت‌های تولید
کدینگ حسابداری تولیدی باعث ارائه گزارش‌های کامل و جامع از فعالیتهای اقتصادی یک کسب و کار است. این کدینگ به ترتیب شامل گروه، تفصیلی، کل و معین است. برای اینکه بتوان ثبت رویدادهای مالی را انجام داد، حسابداران این موارد را به صورت درختی دسته بندی می‌کنند.
تمامی این سرشاخه‌ها هم کدهایی دارند که به مجموعه آنها کدینگ حسابداری می‌گویند. کدینگ برای هر واحد اقتصادی مخصوص به خود آن جاست و هر حسابدار باید بر اساس اطلاعات مخصوص به واحد اقتصادی آن را آماده کند.
محاسبه سود زیان و بهای تمام شده در حسابداری تولید
مانند دیگر موارد در حسابداری، صورت‌های سود و زیان و محاسبه بهای تمام شده مانند دیگر بخش‌های حسابداری محاسبه خواهند شد. صورت سود و زیان به بررسی میزان هزینهها، درآمدها و سود یا زیان انتهای دوره می‌پردازد.
تمامی این موارد حاصل فعالیتهای عملیاتی یا غیر عملیاتی هستند. البته به صورت سود و زیان درآمد و هزینه هم گفته می‌شود. این صورت‌ها به آسانی برای شما میزان سود تولیدی را در پایان سال مالی مشخص میکند. حسابدار باید تمامی مراحل انجام آن را بداند و این صورت را به بهترین شکل ممکن تنظیم کند.
بهای تمام شده هم مجموع عواملی هستند که برای تولید یک محصول یا خدمات اختصاص داده می‌شوند. بهای تمام شده انواع مختلفی دارند و به صورت مستقیم، غیر مستقیم یا اقلام تفاضلی و بهای تمام شده از دست رفته تقسیم می‌شود.
حسابداری بهای تمام شده چیست و چه کاربردی دارد؟
موجودی انبار در حسابداری تولید
موجودی انبار مواد اولیه‌ای هستند که چه ذخیره در انبار باشند یا به صورت مستقیم استفاده شوند، در مالیات پرداختنی شرکت تاثیر دارند. حسابداری انبار تولیدی تعیین ارزش‌های مالی موجود در انبار را نشان می‌دهد و حسابدار انبار نیز باید موجودی آن را داشته باشد و برگشتی کالا ها را نیز در نظر بگیرد. در حسابداری تولیدی موجودی انبار برای تولید بسیار مهم است؛ زیرا انبار باید همیشه پر باشد و مواد اولیه سالم باشند.
کنترل موجودی انبار و کالا با ۳ روش استاندارد
هزینه سربار تولید
تمامی هزینه‌هایی که برای تولید یک کالا دخالت نداشته باشند و نتوان آنها را به کالایی خاص نسبت داد یا اینکه مقرون به صرفه نباشند را می‌توان به هزینه سربار نسبت داد. هزینههای سربار و محاسبه آنها در حسابداری تولیدی بسیار مهم است؛ زیرا اختلاف بین تولیدات واقعی و برنامه ریزی شده را نشان می‌دهد. هزینه سربار در ابتدا مشخص نیست و باید تولید یک محصول آغاز شود تا بتوان آن را پیدا کرد.
اظهارنامه مالیاتی برای شرکت تولیدی
یکی از مهم‌ترین مواردی که برای حسابداری تولیدی و حسابداری که در این زمینه کار میکند این است که یک اظهارنامه مالیاتی را در پایان سال تنظیم کرده و تسلیم اداره دارایی و مالیات کنند. این اظهار نامه شامل تمامی هزینهها، استهلاک، سود و زیان شرکت و … است که باید به درستی نوشته شده و مالیات برای آن تعیین شود.
گاهی اوقات اظهارنامه مالیاتی را حسابدار شرکت یا کسب و کار آماده میکند. اما گاهی بخاطر اینکه یک فرد بی طرف آن را تنظیم کند، به یک حسابرس یا ممیز مالیاتی سپرده می‌شود. در هر صورت باید این اظهارنامه برای هر شرکت یا کسب و کار وجود داشته باشد.
وظایف حسابدار شرکت‌های تولیدی
در حسابداری تولیدی وظایف حسابدار دقیقا همان وظایفی است که هر حسابدار دیگر باید انجام دهد؛ این فرد باید دانش آموخته این رشته باشد و با انواع موارد تخصصی برای حسابداری صنعتی یا تولیدی نیز آشنا بوده و به بهترین شکل آنها را انجام دهد.
درواقع می‌توان گفت که حسابدار تولیدی باید تمامی مواردی که در بالا بیان کردیم را انجام دهد و گزارش کاملی از وضعیت هزینهها به مدیر کسب و کار ارائه دهد. هم‌چنین باید برای نوشتن اظهارنامه‌ها نیز به درستی عمل کند و سعی کند حسابهای شرکت تولیدی را تراز نگه داشته و به کاهش هزینهها نیز کمک کند.
ویژگی‌های نرم افزارمناسب حسابداری تولید
برای حسابداری تولیدی مانند دیگر انواع حسابداری نرم افزار وجود دارد تا حسابدار بتواند به بهترین شکل ممکن و آسانترین روش انجام دهد. یکی از بهترین نرم افزارها در این زمینه نرم افزار حسابداری تولیدی هوفر است که به صورت آنلاین و یکپارچه برای کسب و کار شما طراحی شده است.
شما می‌توانید در این نرم افزار فرمول‌های مختلف را تعریف کرده و برای هر کالا به کار ببرید. هم‌چنین هر حواله مصرف و رسید تولید به صورت ریالی و خودکار برای شما صادر خواهد شد. فاکتور کردن محصول با واحدهای اصلی، فرعی و پشتیبانی ارزهای مختلف به همراه بسیاری از امکانات دیگر در این نرم افزار قرار داده شده است تا شما بتوانید به بهترین شکل حسابداری شرکت‌های تولیدی را انجام دهید. ثبت‌های حسابداری تولیدی را هم در این ابزار به سرعت می‌توانید مورد بررسی قرار دهید. برای خرید این نرم افزار و دیدن دموی رایگان آن به صورت آنلاین می‌توانید به صفحه مربوط به آن در سایت هوفر مراجعه کنید.
نتیجه گیری
برای یک واحد تولیدی، حسابداری تولیدی یکی از بهترین و مهم‌ترین مواردی است که باید به آن توجه کرد. شما باید به عنوان یک مدیر یا یک حسابدار، تمامی بخش‌های حسابداری تولیدی را بدانید و به آنها رسیدگی کنید. در این صورت می‌توان به سود رسید و با کاهش هزینههای شرکت بهترین پیشرفت را برای آن در نظر گرفت. یک نرم افزار حسابداری عالی در این زمینه مانند هوفر نیز می‌تواند به شما بسیار کمک کند.
سوالات متداول
– آیا هزینهها در حسابداری تولیدی متغیر هستند؟
انواع مختلف هزینهها مانند هزینه کل، متغیر یا سربار برای حسابداری تولیدی وجود دارند.
– آیا قوانین و استانداردهای متفاوتی برای حسابداری تولیدی وجود دارند؟
معمولا همان قوانینی که در حسابداری وجود دارند برای حسابداری تولیدی نیز در نظر گرفته می‌شوند.
– استفاده از نرم افزار برای حسابداری تولیدی امکان پذیر است؟
می‌توان برای این حسابداری نیز از نرم افزارهای مخصوص حسابداری تولید مانند هوفر استفاده کرد.
