اگر مودی مالیاتی هستید، ممکن است شرایطی برای شما پیش بیاید که اظهارنامه مالیاتی شما توسط سازمان امور مالیات مورد قبول قرار نگیرد. در این شرایط دو گزینه پیش روی شما خواهد بود. یا می‌بایست، با پذیرفتن مبلغ جدید تعیین‌شده، مالیات خود را پرداخت کنید یا وارد فرآیندی به نام دادرسی مالیاتی شوید. با طی‌کردن مراحل دادرسی مالیاتی که در ادامه توضیح می‌دهیم، می‌توانید نسبت به رای صادر‌شده توسط ممیزان امور مالیاتی اعتراض کنید و در صورت امکان میزان مالیات تعیین‌شده برای خود را کاهش دهید.
دادرسی مالیاتی چیست؟
دادرسی مالیاتی به راه قانونی در دسترس ویژه مودیان مالیاتی برای اعتراض به رای صادر‌شده توسط ممیزان امور مالیاتی است . این فرصت را برای افراد و مشاغل فراهم می‌کند تا نگرانی های خود را نه تنها در مورد میزان مالیات اعمال شده بلکه نحوه اخذ مالیات بیان کنند. با شروع رسیدگی مالیاتی، مودیان مالیاتی می‌توانند جنبه‌های مختلف مالیات، مانند مالیات بیش از حد، ارزیابی‌های نادرست، رفتار ناعادلانه، یا روش‌های وصول نامناسب را به چالش بکشند.
نکات مهم در ارتباط با استعلام بدهی مالیاتی
برای بیان دقیق مفهوم دادرسی، بهتر است با مفهوم اظهارنامه مالیاتی آشنا شوید.
تعریف اظهارنامه مالیاتی
اگر به‌عنوان یک شخص حقیقی یا حقوقی مشمول مالیات هستید، باید کارنامه مالی شرکت خود را در قالب یک اظهارنامه در اختیار اداره امور مالیات قرار دهید. این اظهارنامه باید شامل تمام رخداد‌های مالی شرکت باشد که به‌صورت دقیق، شفاف و مستند تهیه شده است. در اینجا لازم است به این مورد اشاره کنیم که برای تهیه اظهارنامه مالیاتی با شرایط ذکرشده، بهترین تصمیم انتخاب یک نرم‌افزار حسابداری مناسب مانند نرم‌افزار حسابداری هوفر است.
اکنون که با تعریف اظهارنامه مالیاتی آشنا شدید، می‌توانیم مفهوم دادرسی را توضیح دهیم. فرض کنید، اظهارنامه مالیاتی خود را کامل کرده و به اداره امور مالیاتی تحویل داده‌اید. ممیز امور مالیاتی اظهارنامه شما را بررسی می‌کند. اگر نتیجه این بررسی رد اظهارنامه‌تان باشد، معمولا مبلغی بیشتر از اقرار خودتان در اظهارنامه، به‌عنوان مالیات تعیین می‌شود.
اگر شما به‌عنوان مشمول مالیات، مبلغ تعیین‌شده توسط اداره امور مالیاتی را نپذیرید، می‌بایست بر اساس روندهای قانونی که از قبل مشخص شده است، اقدام به اعتراض کنید. به این روندهای قانونی، دادرسی مالیاتی گفته می‌شود.
هدف از دادرسی مالیاتی چیست؟
در طی فرآیند دادرسی تلاش می‌کنید که مبلغ اولیه مالیات تعیین‌شده توسط ممیز اداره مالیات را کاهش دهید. به‌عبارتی دادرسی مالیاتی برای جلوگیری از تحمیل هزینه‌های غیر منطقی و ناعادلانه به کسب‌وکار انجام می‌شود و می‌تواند به‌عنوان راهی برای حفظ منابع مالی کسب‌وکار مورد استفاده قرار بگیرد.
اعتراض به برگه تشخیص مالیات
به‌طور کلی دو روش اخذ مالیات وجود دارد که شامل روش مستقیم و غیر مستقیم است. روش غیر مستقیم به معنی اخذ مالیات از مصرف‌کننده نهایی است؛ ولی روش مستقیم به معنی دریافت مالیات از درآمد و مالیات بر دارایی افراد است. آنچه به‌عنوان اعتراض به برگه تشخیص مالیات مطرح می‌شود، در مورد این نوع از مالیات کاربرد دارد.
بر اساس قانون، تعیین مالیات به روش مستقیم، از دو طریق صورت می‌گیرد؛ روش اول از طریق خود‌اظهاری است که همان‌طور که در بالا توضیح دادیم، مودی در مهلتی که از طریق سازمان امور مالیاتی تعیین شده است، اظهارنامه مالیاتی خود را به اداره امور مالیات ارسال می‌کند. بر اساس اظهارنامه ارسال‌شده و اطلاعاتی که در آن وجود دارد، میزان مالیات سالیانه تعیین می‌شود. روش دوم تعیین مالیات به‌صورت علی‌الراس است؛ در این روش، به دلیل این‌که مودی در مهلت قانونی اظهارنامه خود را ارسال نکرده است یا اسناد ارسال‌شده اعتبار لازم را ندارد، مامور مالیات به تشخیص خود اقدام به تعیین مالیات می‌کند.
اعتراض به برگه تشخیص مالیات در روش خود‌اظهاری کاربرد دارد و به این صورت است که بعد از این‌که برگه تشخیص مالیات به شخص مودی ابلاغ شد، او فرصت دارد که در مهلت تعیین‌شده به روش‌های قانونی اعتراض خود را به مبلغ معین‌شده اعلام کند.
انواع مالیات برای شرکت‌های ایرانی به چند دسته تقسیم می‌شود؟
دادرسی مالیاتی توسط چه کسی و چه زمانی انجام می‌شود؟
اگر خود شخص حقیقی یا حقوقی صاحب کسب‌وکار دارای دانش و تسلط کافی بر امور مالی و همچنین قوانین حقوقی مربوط به مالیات باشد، می‌تواند مراحل اعتراض به برگه تشخیص مالیات و فرآیند دادرسی مالیاتی را به تنهایی انجام دهد؛ اما اگر فاقد توانایی‌های ذکرشده بود، بهتر است دادرسی مالیاتی به مشاورین یا وکلای مالیاتی سپرده شود. این مشاورین، تجربه زیادی در پیگیری پرونده‌های مالیاتی مختلف دارند و کاملا با قوانین و بخشنامه‌های مالیاتی آشنا هستند؛ بنابراین با کمک آنها شانس موفقیت در فرایند دادرسی مالیاتی افزایش می‌یابد.
نکته : در ارتباط با این سوال که چه زمانی باید برای دادرسی مالیاتی اقدام کرد، بعد از دریافت برگه تشخیص مالیات به مدت 30 روز فرصت دارید که اعتراض اولیه خود را نسبت به آن ثبت کنید و بعد از این تاریخ دیگر امکان اعتراض نخواهید داشت.
مراحل دادرسی مالیاتی شامل چه مواردی است؟
در قانون، 5 مرحله برای دادرسی تعیین شده است. پرونده شما، ممکن است در هر کدام از این 5 مرحله به نتیجه برسد. اما اگر در هر مرحله به موفقیت دست پیدا نکردید، می‌توانید یک گام به جلو بروید و مرحله بعد را دنبال کنید. در ادامه به بررسی این 5 مرحله می‌پردازیم.
1- اعلام کتبی اعتراض به اداره امور مالیاتی
وقتی برگه تشخیص مالیات را دریافت کردید، 30 روز فرصت دارید که نسبت به آن به‌صورت کتبی اعلام اعتراض کنید. به این صورت که با تنظیم و آماده‌سازی اسناد و مدارک به اداره امور مالیات مراجعه کرده و تقاضا می‌کنید که پرونده شما مجددا مورد بررسی قرار گیرد. لازم به ذکر است که هم این مرحله و هم مراحل بعد می‌تواند توسط وکیلتان هم انجام شود. تقاضای شما برای بررسی مجدد، می‌تواند 3 نتیجه مختلف داشته باشد.
پذیرش درخواست
مسئول مالیاتی که پرونده شما را بررسی می‌کند، اگر اسناد و دلایلی را که در درخواست خود آورده‌اید، کافی بداند. برگه تشخیص را رد می‌کند و به نفع شما رای می‌دهد. این حالت بهترین نتیجه‌ای است که می‌توانستید از درخواست دادرسی خود بگیرید و دیگر نیازی به ادامه مراحل دادرسی نخواهد بود.
رد درخواست
این شرایط برعکس حالت قبل است. یعنی مسئول مربوطه مستندات شما را برای رد برگه تشخیص کافی نمی‌داند و به‌عبارتی درخواست شما رد می‌کند. در این وضعیت پرونده شما به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده می‌شود.
توافق با اداره مالیات
بر اساس آیین نامه دادرسی مالیاتی، اداره امور مالیاتی این حق را دارد که با مودی به یک توافق جدید برسد. شفاف‌تر اگر توضیح دهیم، این اداره می‌تواند میزان مالیات معین شده در برگه تشخیص اولیه را تعدیل کند و با شما برای پرداخت مقدار کاهش‌یافته به توافق برسد. در اینجا باید اشاره کنیم که اکثر پرونده‌های مالیاتی، به‌خصوص پرونده‌هایی که مربوط به کسب‌وکار‌های کوچک است در همین مرحله حل‌وفصل می‌شود. ولی اگر به هر دلیلی در این مرحله به نتیجه مورد نظر نرسیدید، ادامه دادرسی در مرحله دوم خواهد بود.
2- هیئت حل اختلاف مالیاتی
بر اساس آنچه در قانون دادرسی مالیاتی آمده است، اگر پرونده شما در اداره امور مالیاتی رد شد و نتوانستید با این اداره به توافق برسید. هیئت حل اختلاف مرجع رسیدگی بعدی خواهد بود. بر اساس آنچه در قانون ذکر شده است، هر رأیی که در این هیئت صادر شود، لازم‌الاجرا و قطعی است. البته شورای عالی مالیاتی و دیوان عدالت اداری می‌توانند آرای این هیئت را مورد بررسی قرار دهند.
3- شورای عالی مالیاتی
وقتی مودی رای هیئت حل اختلاف مالیاتی را دریافت کرد. 30 روز مهلت دارد که درخواست تجدید نظر کند. این درخواست که حاوی دلایلی برای اثبات عدم رعایت قانون توسط هیئت حل اختلاف است، به شورای عالی مالیاتی تحویل داده می‌شود تا دلایل ذکرشده مودی را مورد بررسی قرار دهد. اگر این شورا تشخیص دهد که رای صادر‌شده توسط هیئت حل اختلاف مطابق مراتب قانونی نیست. پرونده به اداره امور مالیاتی برگشت داده خواهد شد تا هیئت حل اختلاف دیگری مجددا آن را بررسی کند؛ اما اگر شورا نظر هیئت را تایید کند پرونده می‌بایست در مرجع بالاتر مطرح شود.
4- هیئت وزارت اقتصاد و دارایی
به‌ندرت اتفاق می‌افتد که یک پرونده در هیچ یک از مراحل قبلی به نتیجه نرسد و به مرحله 4 برسد. در این مرحله یک هیئت که شامل سه عضو منصوب‌شده توسط وزیر اقتصاد است، مسئول بررسی مجدد پرونده می‌شود. اگر در این مرحله هم درخواست مودی رد شود. پرونده به دیوان عدالت خواهد رفت.
5- دیوان عدالت اداری
مطابق آیین نامه دادرسی مالیاتی این مرحله آخرین مرجع رسیدگی است و رای آن هر چیزی که باشد، قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود؛ چه به نفع مودی صادر شود، چه به نفع اداره امور مالیاتی!
شاید یک مشاور دادرسی مجرب انتخاب مناسب‌تری باشد
در این مطلب سعی کردیم شما را با دادرسی مالیاتی و مراحل آن آشنا کنیم؛ اما توجه داشته باشید که در اکثریت مواقع، طی‌کردن مراحل مختلف آن نیازمند دانش و تجربه وسیع در زمینه امور مالیاتی و همچنین تسلط بر قوانین مالیاتی روز است؛ بنابراین اگر خودتان به‌عنوان مودی دارای این شرایط نیستید، بهتر است از یک مشاور دادرسی درخواست مشاوره و همراهی کنید تا با استفاده از علم و تجربه خود و برداشتن گام‌های عملی لازم، شانس موفقیت‌تان در فرآیند دادرسی را بالاتر ببرد و در نهایت بتواند میزان مالیات مشخص‌شده برای شما را کاهش دهد.
