حسابرسی داخلی چیست؟

حسابرسی داخلی برای کسب و کارهایی که مراحل اولیه را طی کرده و وارد مرحله رشد و توسعه خود شده اند موضوع مهم و حساسی است. در این مقاله جنبه های مختلف حسابرسی داخلی را مورد بررسی قرار می دهیم. جهت درک بهتر موضوع در ابتدا  به تعریف حسابرسی و انواع آن  و اهداف مربوط به حسابرسی داخلی می پردازیم.

 

تعریف حسابرسی

حسابرسی  عبارت است ازهرگونه رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک و انجام سایر بررسی ها که توسط فردی مستقل ازکسی که آنرا تهیه کرده است صورت می گیرد وهدف از آن اظهار نظر در مورد صورتهای مالی شرکت است. حسابرسی بررسی تحلیلی ترازنامه، صورت سود و زیان و اسناد و دفاتر حسابداری و سایر مدارکی که این صورتهای مالی براساس آنها تهیه وتنظیم شده است می باشد. حسابرسی فرایندی منظم جهت جمع آوری و ارزیابی بیطرفانه شواهد درباره ادعاهای مدیریت درارتباط با فعالیت ها و وقایع اقتصادی به منظور تعیین درجه تطابق این ادعاها و  و اظهارات با معیارهای از پیش تعیین شده و گزارش نتایج به دست امده به افراد ذینفع است.

 

تعریف حسابرس مستقل و بازرس قانونی:

حسابرس مستقل فردی است که به دعوت صاحبان سهام و یا اشخاص حقیقی یا حقوقی و یا به حکم قانون حسابهای مورد نظر را رسیدگی کرده و نتیجه را کتبا به دعوت کننده یا هر شخص حقیقی یا حقوقی که او را تعیین نموده گرازش میدهد.در واقع حسابرس مستقل شخصی مستقل از شرکت است و نمیتواند جز اشخاص وابسته شرکت باشد. حسابرس مستقل بر طبق استانداردهای پذیرفته شده حسابرسی به صورتهای مالی رسیدگی می کند. صلاحیت حسابرس مستقل بر اساس آزمون و توسط انجمن حسابداران رسمی تعیین و تایید می شود. اما بازرس قانونی فردی است که طبق قانون تجارت توسط مجمع عمومی صاحبان سهام تحت شرایط خاصی تعیین می شود و شخصیت وی متکی به وجود شرکت است و میتواند یکی از افراد وابسته به شرکت هم باشد. وظایف بازرس قانونی فراتر از وظایف حسابرس است، به صورتی که اگر بازرس قانونی تخلفی از مدیران شرکت مشاهده کند، باید آنرا به مراجع قانونی اعلام کند و خود نیز دارای مسولیت مدنی میباشد و در صورت تخلف از وظایف مجازات میشود.

 

انواع حسابرسی ازلحاظ دلیل ارجاع کار

حسابرسی الزامی یا حسابرسی قانونی

در برخی از موارد حسابهای واحدهای تجاری بایستی به موجب قانون مورد رسیدگی قرار گیرد. درمواردی حسابرسی به موجب قانون انجام میشود؛ حسابرس حق ندارد به هیچ وجه از وظایفی که قانون برای او تعیین کرده چیزی بکاهد. حسابرس الزامی یا حسابرسی قانونی یک رسیدگی کامل به عملیات و حساب های شرکت است، مخصوصا در مورد رسیدگی مالیاتی. حتی اگر واحد تجاری از حسابرس برای انجام این کار دعوت کرده باشد، حسابرس به هیچ وجه نمی تواند به درخواست مدیران واحد تجاری قسمتی از وظایف قانونی تعیین شده خود را تعدیل کند.

 

حسابرسی اختیاری

در مواردی که به درخواست صاحب یا صاحبان یک واحد تجاری حسابهای آن مورد رسیدگی قرار گیرد ، این دعوت به هیچ  وجه به طور مستقیم جنبه قانونی ندارد و حدود کار حسابرسی توسط صاحب شرکت تعیین میگردد، این حسابرسی، حسابرسی اختیاری نامیده میشود.درمورد حسابرسی اختیاری ،حسابرس موظف است در قراردادی که بین او و واحد تجاری نوشه میشود کاملا حدود وظایف خود و نوع رسیدگی را تعیین کند و در گزارش حسابرسی نیز حدود حسابرسی انجام شده را مشخص کند.

 

انواع حسابرسی ازلحاظ سازمانی

حسابرسی داخلی

در اغلب موسسات بزرگ واحدی به عنوان حسابرسی داخلی وجود دارد که از لحاظ سازمانی تمام افرادی که در این واحد کار میکنند کارمند موسسه بوده و عزل و نصب آن ها معمولا با مدیر یا مدیران اجرایی موسسه میباشد. حدود وظایف و ا ختیارات و نحوه گزارش دهی این حسابرسان نیز بوسیله شرح وظایفی که از طرف امور اداری برای این مشاغل تهیه میشود، تعیین میگردد.

حسابرسی مستقل

حسابرسی مستقل توسط حسابرسانی انجام میشود که کارمند موسسه مورد رسیدگی نمی باشند و عزل و نصب آنها با صاحبان وشرکای موسسه می باشد. ازگزارش حسابرسان مستقل، علاوه بر صاحبان موسسه، اشخاص ثالث چون بانک ها و وام دهندگان و….. نیز استفاده میکنند.

 

انواع حسابرسی از لحاظ زمان کار

حسابرسی ضمنی

عملیات حسابرسی ممکن است در طول دوره مالی و قبل از بستن حسابها انجام شود. به عبارت دیگر عملیات حسابداری انجام شده به طور ماهانه و یا در فواصل زمانی دیگری مورد رسیدگی قرار میگیرد. در حسابرسی ضمنی علاوه بر رسیدگی، به عملیات حسابداری انجام شده ،کنترل های داخلی وروش های حسابداری نیز از لحاظ کیفیت و صحت اجرا مورد رسیدگی قرار می گیرد و در صورتی که اشکالی در روش ها وکنترل های داخلی و ثبت حسابها وجود داشته باشد، همراه با اصلاحات پیشنهادی، در گزارشی تحت عنوان نامه مدیریت به صاحبان  شرکت ارایه میشود.

حسابرسی نهایی

رسیدگی نهایی به حساب ها معمولا بعد از بستن حسابها و ارایه صورتهای مالی به حسابرسان انجام میشود و به موجب همین رسیدگی است که حسابرس نسبت به صورت مالی، گزارش تهیه میکند. در رسیدگی نهایی لازم است وجود و کفایت اقلام دارایی بدهی، درآمد، هزینه ، و سرمایه شرکت برای حسابرس اثبات گردد.

 

انواع حسابرسی از لحاظ حدود رسیدگی

حسابرسی کامل

در این نوع حسابرسی از حسابرس خواسته میشود کلیه حسابها و عملیات مالی موسسه را مورد رسیدگی قرار دهد و نسبت به تمامی آنها اظهارنظر نماید.

حسابرسی محدود

دراین نوع حسابرسی نیز ازحسابرس خواسته میشود تنها یک یا تعداد محدودی ازحسابها و یا عملیات مالی را رسیدگی کند و نتیجه را گزارش نماید.حدود رسیدگی باید در قرار دادی که بین حسابرس و واحد مورد رسیگی منعقد میشود تعیین گردد و حسابرس ملزم است در گزارش نهایی خود به حدود رسیدگی اشاره کند.

 

انواع حسابرسی از جنبه های دیگر

حسابرسی صورتهای مالی

در حسابرسی صورتهای مالی هدف تعیین مطابقت نحوه تهیه صورتهای مالی(شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع، و صورت جریان وجوه نقد) با استانداردهای حسابداری است و استفاده کنندگان از آن مدیریت،سرمایه گذاران،بانک ها،اعتبار دهندگان،تحلیل گران مالی و سازمان های دولتی هستند.

حسابرسی رعایت

حسابرسی رعایت به بررسی میزان انطباق اطلاعات مالی با قوانین وضع شده ، ضوابط، دستورالعملها و بخشنامه ها می پردازد. رسیدگی اظهار نامه مالیاتی توسط مقامات مالیاتی ، رسیدگی بانک ها توسط بازرسان اداره بازرسی و رسیدگی حسابرسان دیوان محاسبات کشور نمونه هایی از حسابرسی رعایت می باشد.

 

حسابرسی عملیاتی

حسابرسی عملیاتی عبارت است از فرایند منظم و سیستماتیک ارزیابی کارایی (میزان موفقیت در بهترین استفاده از منابع موجود)، اثربخشی (میزان موفقیت در رسیدن به هدف های تعیین شده) و صرفه اقتصادی عملیات سازمان و گزارش نتایج ارزیابی همراه با پیشنهاد عملی به مدیریت ، جهت بهبود عملیات می باشد.

حسابرسی مدیریت(عملکرد):

در حسابرسی عملکرد، کارایی مدیریت از لحاظ چگونگی استفاده از منابع و نحوه اجرای برنامه ها و عملیات رسیدگی وگزارش تهیه میشود و هدف از آن تعیین میزان کارایی و اثربخشی مدیران واحد تجاری است.

حال که با حسابرسی و معنا و مفهوم آن آشنا شدیم به موضوع و مبحث اصلی مقاله که حسابرسی داخلی می باشد میپردازیم:

 

حسابرسی داخلی چیست؟

حسابرسی داخلی یکی از ارکان اساسی محیط کنترلی است و وجود آن باعث تقویت کنترل های داخلی میشود وهدف آن ، کمک به مدیریت به منظور حصول اطمینان از اجرای سیاست ها و خط مشی های واحد تجاری در اداره امور و رعایت قوانین و مقررات به همان گونه که باید باشد است.

کار حسابرسان داخلی، مدیریت بهتر امور مالی و جلوگیری از بروز خطاهایی که ممکن است سهوی یا عمدی باشند است. اگر خطایی به صورت خواسته یا ناخواسته در امور حسابداری که توسط حسابدار انجام میشود رخ دهد و از چشم حسابدار پنهان بماند یا نیروی شرکت با هدف های شخصی درحسابها دست برده باشد حسابرس داخلی آن را بررسی میکند.

کار حسابرسان داخلی عبارت است از بررسی و ارزیابی سیستم کنترل های داخلی و کارایی هر یک از بخش های مختلف واحد تجاری در انجام موثر امور و وظایف محوله است. حسابرسان داخلی یافته های خود را از عدم کارایی کنترل داخلی طی گزارشی همراه با پیشنهادهایی به منظور بهبود عملکرد واحد تجاری و اعمال کنترل های داخلی به مدیریت ارائه می دهند.

به طور کلی حسابرسی داخلی یک مفهوم نظارت برعملکرد مالی سازمان یا شرکت است که مدیریت را از وضعیت هزینه کردها، کیفیت عملیات مالی و وضعیت مالی سازمان با خبر می کند.

 

حسابرس داخلی کیست؟

حسابرس داخلی اغلب از پرسنل همان شرکت یا واحد تجاری است که  به امور مالی تسلط کامل دارد. حسابرس داخلی می تواند شخص حقیقی یا حقوقی خارج از سازمان باشد که جهت امور حسابرسی به استخدام سازمان درامده است. این شخص از طرف مدیر شرکت انتخاب میشود و مستقیما با وی ارتباط دارد. وی دارای مسئولیت پاسخگویی و ارائه گزارش به مدیران سازمان میباشد

وجه تمایز حسابرسان داخلی با حسابرسان مستقل

حسابرسی مستقل معمولا یک ضرورت قانونی است و هدف آن اظهار نظر درمورد صورتهای مالی صاحب کسب و کار می باشد. حسابرس مستقل علاوه بر مدیران شرکت باید به مراجع قانونی هم پاسخگو باشد.در حالی که هدف حسابرسی داخلی کمک به مدیریت واحد تجاری در اداره کردن امور و اهداف از طریق ارزیابی کارایی بخش های واحد تجاری وموثر بودن کنترل های داخلی می باشد. رسیدگی حسابرس داخلی را اغلب حسابرسی عملیاتی میگویند، چون هدف آن تعیین تاثیر روش ها و مقررات بر کارایی عملیات واحد تجاری است.

کار حسابرس داخلی از لحاظ نحوه اجرای رسیدگی مشابه کار حسابرسان مستقل است. هر دو از تکنیک های حسابرسی جهت رسیدگی به مدارک و روش های حسابداری استفاده میکنند وکاربرگ حسابرسی تهیه می نمایند، اما دلایل انجام دادن کار و نتایجی که از آن میگیرند و گزارشی که ارائه می دهند کاملا با یکدیگر متفاوت است.

ازآنجایی که حسابرسان داخلی از کارمندان واحد تجاری محسوب میشوند نسبت به حسابرس مستقل استقلال کمتری دارند،ولی در صورتی که زیر نظر کمیته حسابرسی هیئت مدیره یا مدیر عامل باشند ازاستقلال بیشتری نسبت به زمانی که به مدیران واحدها گزارش میدهند برخوردار هستند.

تفاوت نحوه گزارش دهی حسابرس داخلی با حسابرس مستقل دراین است که حسابرس داخلی گزارشات خود را با فرمت مورد نظر مدیر تهیه میکند و برای این کار استاندارد ثابتی ندارد. اما حسابرس مستقل صرفا باید با فرمت های مشخص طبق اصول استاندارد حسابرسی گزارش ارائه دهد.

 

اهداف حسابرسی  داخلی

الف) اطمینان از اینکه در تدوین نظامهای مالی و اجرایی کنترل های مناسب و مورد نیاز در نظر گرفته شده است.

ب) حصول اطمینان از اینکه کنترلهای در نظر گرفته شده به خوبی در عمل  اجرا میشود. حسابرس داخلی می تواند به بخش ها و واحدها مشاوره و برنامه کاری داده و برای دستیابی  به اهداف سازمان تغییراتی دربرنامه کاری واحد ها به وجود اورد.

ج) اطمینان از اینکه عملیات شرکت در اسرع وقت و به صورت صحیح در دفاتر ثبت میشود و مدارک حسابداری قابل اتکا برای تهیه گزارشات مالی هستند.

د) اطمینان از اینکه منابع مالی شرکت به صورت خواسته یا ناخواسته هدر رفت مالی نمیشود به طور مثال ممکن است یک فعالیت مالی مجاز نیاز به اصلاح داشته باشد تا باعث صرفه جویی در مصارف مالی گردد. بهبود فرایند مالی در حسابرسی داخلی نتیجه این بخش خواهد بود.

 

نحوه انجام حسابرسی داخلی

شروع حسابرسی داخلی می تواند اززمان شکل گیری اولین معاملات واحد تجاری باشد البته بعضی شرکتها بعد از پایان دوره مالی و اتمام فعالیت های دوره ای حسابداری ،اقدام به حسابرسی می کنند. اما در اغلب شرکتها  از ابتدا جایگاه حسابرس داخلی مشخص بوده و به صورت مداوم و در کنار سایر واحدها به فعالیت نظارتی می پردازند. فعالیت حسابرسی  دارای دو جنبه اصلی می باشد:

– چون حسابرس وظیفه نظارت بر واحد حسابداری را دارد باید بر تمام فعالیت های حسابداری تخصص وتسلط کامل داشته باشد به عبارت دیگر یک حسابرس باید توانایی حسابداری هم داشته باشد.

– حسابرس داخلی علاوه برتوانایی حسابداری،توان بررسی فرایندها ،تحلیل داده، پیدا کردن اشتباهات، برنامه ریزی و حل مساله را داشته باشد.

مراحل انجام حسابرسی داخلی از بررسی کوچکترین تراکنش های مالی تا برنامه ریزی برای حفظ دارایی های شرکت را در بر می گیرد.

 

فرایند حسابرسی

اجرای حسابرسی داخلی نیاز به برنامه ریزی کامل ومشخص دارد.مراحل اساسی فرایند حسابرسی در اکثر حسابرسی ها به شرح زیر است:

1-کسب شناخت از سیستم کنترل داخلی صاحب کسب و کار و تشریح آن در کاربرگ حسابرسی و ارائه پیشنهاد برای بهبود روش های کنترل داخلی

2- برآورد اولیه خطر کنترل وطراحی آزمونهای اضافی کنترل ها

3- اجرای آزمونهای رعایت روش ها وآزمونهای اضافی کنترل ها

4- برآورد نهایی خطر کنترل و طراحی آزمونهای محتوا

5-اجرای آزمونهای محتوا (به منظور اثبات مانده حسابها ) و تکمیل رسیدگی ها

6- مشخص کردن نوع اظهار نظر و صدور گزارش حسابرسی

به زبان ساده تر:

حسابرسان داخلی برای شروع حسابرسی ابتدا همه مدارک و شواهد کنترل داخلی شرکت مورد نظر را جمع اوری می کنند، تا درکی از روند کنونی کنترل داخلی واحد تجاری به دست اورند ، آزمایشات میدانی را انجام می دهند، با کارمندان بخشهای مختلف در مورد موارد شناسایی شده صحبت می کنند و در نهایت یک گزارش حسابرسی رسمی تهیه می کنند و در اختیار مدیریت می گذارند. همچنین پس از ارائه گزارش با تحلیل آن به مدیریت کمک می کنند که بهترین تصمیم را جهت رفع مشکلات موجود اتخاذ کنند.

 

شرح وظایف حسابرس داخلی

وظایف حسابرسی داخلی عبارتند از:

‌بررسی کلیه قرارداد های شرکت ، نظارت بر چگونگی مدیریت منابع مالی، تحلیل داده‌های گزارشات، بررسی اجرای دقیق دستورالعمل‌های محافظت از دارایی ، بررسی انجام صحیح مصارف مالی و هزینه ها ، اطمینان از صحت تسهیم هزینه ها در حساب‌های شرکت ، بررسی صحت گزارشات دریافتی از دوایر مختلف شرکت به مدیریت، بررسی نتایج اقدامات صورت گرفته و اثر بخشی هریک، تطابق پرداخت‌های مالی با پیشرفت پروژه ها، تطابق گزارش‌های مالی با اسناد و مدارک، بررسی وجوه نقد، حساب های دریافتنی و پرداختنی ،اوراق بهادار قابل معامله وچک های برگشتی به منظور حصول اطمینان از صحت ثبت آنها ،آزمون موجودی کالا به منظور تایید ورودی های دفتر روزنامه و دفترکل ، نظارت بر مستند کردن تمام اسناد مالی، ارزیابی کنترل‌های صورت های مالی، نظارت بر اجرایی شدن مقررات استخدام در هنگام گزینش نیرو، نظارت بر کار پرسنلی  که در بایگانی، ثبت و گرداوری و انتقال ثبت های مالی فعالیت دارند ، بررسی و جستجوی نقایص اقتصادی و مالی پروژه‌ها، ارائه پیشنهادات اقتصادی برای بهبود اثربخشی ، بررسی صحت برگزاری مزایده ها، مناقصه ها و عقد قراردادهای کاری با اشخاص و شرکتها، نظارت دقیق بر انجام خرید‌های شرکت و فعالیت‌های بخش کارپردازی نظیر اموال، کالا، ماشین آلات و…. ، ارزیابی برنامه زمانی پروژه ها و اثر آنها بر تغییر هزینه پروژه ها، بررسی مواردی که حسابرسان مستقل نسبت به سازمان اعلام می دارند، ارائه پیشنهاد جهت بهبود روش ها، بررسی های مالیاتی شرکت به منظور تعیین بدهی مالیاتی  شرکت، و حسابرسی های مربوط به حقوق و دستمزد و ثبت های حسابداری آنها و غیره است.

وظیفه حسابرس داخلی ارزیابی وکنترل کفایت سیستم داخلی است. بنابراین برای هر یک از قسمتهای کنترل داخلی برنامه رسیدگی برای حسابرسی داخلی وجود دارد. در اینجا با مثالی کنترل داخلی موجودی صندوق و بانک و برنامه رسیدگی حسابرس را نشان می دهیم تا بیشتر با مفهوم حسابرسی آشنا شویم:

هدف اصلی ازرسیدگی های حسابرس به موجودیهای نقدی این است که مطمئن شود تا اولا مانده های موجودیهای نقدی صندوق و بانک مندرج در صورتهای مالی وجود داشته و در اختیار و تحت کنترل شرکت است. ثانیا براساس اصول پذیرفته شده حسابداری در حسابها به ثبت رسیده است. چون وجه نقد از آن دسته  دارائیهایی است که به علت دسترسی آسان بیشتر مورد توجه سواستفاده کنندگان قرار می گیرد و همچنین به علت حجم زیاد مبادلات نقدی در هر موسسه معمولا رسیدگی به این حساب بیشتر مورد توجه ودقت حسابرس قرار میگیرد.

 

کنترل داخلی صندوق و بانک

– کنترل داخلی موجودی نقدی شامل دریافت ها وپرداختهای نقدی، واریز آن به حساب بانکی، صدور و امضا چکهای بانکی ، سپرده های بانکی ، سپرده گذاری وجوه مازاد بر احتیاج  مخصوصا در شرکتهای بزرگ که باید در اختیار یک نفر نباشد.

– محل خزانه و صندوق بایستی کاملا محفوظ وازجهت دستبردها دارای حفاظ مطمئن باشد.

– بجز رئیس خزانه و صندوق دار اشخاص دیگری به خزانه و صندوق دسترسی و رفت و آمد نداشته باشند.

– هرچند وقت یکبار بطور غیر متداول وجوه نقد و اوراق بهادار در حضور صندوقدار و ریئس خزانه شمارش و ثبت گردد و علل مغایرت بررسی شود.

– صورت مغایرت بانک در فواصل معین توسط صندوقدار تهیه و کنترل گردد.

– روشی انتخاب گردد تا دریافتها و پرداختهای  نقدی بلافاصله در دفاتر حسابداری ثبت گردد.

– انجام هرگونه دریافت باید در مقابل برگ رسید صورت گیرد.

– امضاهای مجاز جهت امضای چک باید رسما ابلاغ شده باشد.

– گردش ادواری کارکنان خزانه و صندوقدار

– پرداخت در خصوص کالاها واقلام تنخواه گردان باید با اطمینان از انجام و اثبات رسید کالا و خرید اقلام تنخواه باشد.

 

برنامه رسیدگی صندوق وبانک

• حصول اطمینان نسبت به صحت سیستم و کفایت کنترل داخلی
• موجودی نقدی و بانکی نگهداری شده انعکاس حقیقی حسابهای کل می باشند.
• عملیات حسابداری دقیق و مطمئن بوده و فورا در دفاتر مربوط ثبت میشود.
• دریافتها و پرداخت و نگهداری وجوه نقد و اوراق بهادار بر طبق روشها و آیین نامه های شرکت انجام شده است.

اعمالی که حسابرس داخلی برای رسیدن به اهداف فوق انجام می دهد:

• شمارش وجوه نقد و اسناد بهادار و تطبیق موجودی های بانک (حسابرس به منظور تطبیق حسابهای بانکی نیاز به دریافت تاییدیه از طرف بانک یا بانکهای طرف حساب شرکت دارند، به این منظور نمونه فرم های استاندارد و یکنواخت توسط حسابرس تهیه میشود و به بانکهای مربوطه ارسال می گردد. اطلاعات دریافتی باید در کاربرگ حسابرسی مطابقت داده شود و مغایرت آن یادداشت شود. در صورت عدم پاسخگویی در خصوص تائیدیه بانکی یا دریافت پاسخ مغایر با اطلاعات موجود در صورت مالی بعنوان محدودیت در رسیدگی تلقی میشود.
• حسابرسی پایان سال مالی وجوه نقدی و بانکی
• بررسی دریافتها و پرداخت های صندوق وبانک
• بررسی اسناد خزانه و ضمانت نامه ها
• رسیدگی به تنخواه گردان ها

استانداردهای حسابرسی داخلی

استانداردهای حسابرسی داخلی به شخص حسابرس بستگی دارد. وی باید برای رسیدگی به فعالیت های مالی شرکت استقلال کامل داشته باشد.منصفانه عمل کند و درنهایت، تمام اطلاعات را در اختیار هیئت مدیره قرار دهد. دو گروه از استانداردهای کلی حسابرسی عبارتند از:

استاندارد عمومی ( صلاحیت فردی حسابرس )

• صلاحیت و آموزش فنی :داشتن تحصیلات دانشگاهی در حسابداری و حسابرسی، تجربه در حسابرسی، توانایی استفاده از روشهای مناسب برای سیستم های کامپیوتری، آموزش مستمر ، آگاهی از صنعتی که در آن فعالیت میکند.
• استقلال رای: استقلال رای مهمترین استاندارد حسابرسی است
• اعمال مراقبت حرفه ایی: اعمال مراقبت حرفه ایی در اجرای حسابرسی مستلزم بررسی دقیق کارهای انجام شده در هریک ازسطوح سرپرستی است. رعایت کامل این استاندارد احتمال بروز هرگونه کوتاهی یا از قلم افتادگی را منتفی می سازد.

استاندارد اجرای عملیات (اجرای عملیات حسابرسی)

• برنامه ریزی کافی و سرپرستی:عملیات حسابرسی باید به میزان کافی ومناسب برنامه ریزی شده باشد و کارکنان تحت سرپرستی و نظارت کافی قرار گیرند.
• کسب شناخت کافی از سیستم کنترل داخلی : برای برنامه ریزی حسابرسی و تعیین نوع ، زمان بندی و میزان آزمونهایی که باید اجرا شود، باید شناخت کافی از ساختار کنترل داخلی کسب گردد.
• کسب شواهد کافی و قابل اطمینان: شواهد کافی و قابل اطمینان باید از طریق بازرسی ، مشاهده، پرس و جو و دریافت تائیدیه کسب گردد تا به عنوان مبنایی معقول برای اظهار نظر نسبت به صورت مالی مورد رسیدگی، مورد استفاده قرار گیرد.

استانداردهای گزارشگری (محتوای گزارش حسابرسان)

• طبق استاندارد حسابداری بودن یا نبودن صورت های مالی : گزارش حسابرسی باید تصریح کند که آیا صورتهای مالی طبق استاندارد حسابداری تهیه شده است یا نه.
• تعیین موارد عدم رعایت یکنواختی :گزارش باید شرایطی را که در آن استانداردهای حسابداری نسبت به دوره قبل ، به صورت یکنواخت رعایت نشده است را مشخص کند.
• کفایت افشا: اطلاعات افشا شده در صورت های مالی منطقا کافی تلقی میشود مگرآنکه در گزارش حسابرسی خلاف آن بیان شود.
• اظهار نظر درباره کلیت صورت مالی یا عدم اظهار نظر:گزارش حسابرسی باید حاوی یک اظهار نظر در مورد کلیت صورت مالی باشد یا بیانگر این موضوع باشد که اظهار نظر ممکن نیست.

 

انواع گزارش حسابرسی

انواع گزارش حسابرسی بر اساس نتایج به دست آمده به شرح ذیل است:

گزارش مقبول

گزارش مقبول که گزارش استاندارد نیز نامیده میشود در صورت تحقق شرایط زیر صادر میشود:

• صورتهای مالی بر اساس استانداردهای حسابداری ( شامل افشا و رعایت یکنواختی ) ارائه شده باشد.
• رسیدگی حسابرس طبق اصول پذیرفته شده حسابرسی صورت گرفته و محدودیت با اهمیتی در جمع آوری شواهد لازم برای اظهار نظر وجود نداشته باشد.
• اثر هرگونه ابهام قابل ملاحظه که بتواند اثر با اهمیتی بر صورتهای مالی داشته باشد ،به نحو معقولی قابل براورد باشد.

گزارش مشروط

چنانچه آثار ناشی از موارد انحراف از استانداردهای حسابداری و محدودیت رسیدگی، به تنهایی یا در مجموع بر صورت مالی با اهمیت بوده ،اما اساسی نباشد،نوع اظهار نظر مشروط خواهد بود.

گزارش مردود

در شرایطی که یکی ازموارد انحراف از استانداردهای حسابداری ،به تنهایی یا تعدادی از آنها در مجموع دارای اثرات اساسی بر صورت های مالی مورد رسیدگی باشد،نوع اظهار نظر حسابرس مردود خواهد بود.

گزارش عدم اظهار نظر

در شرایطی که حسابرس در رسیدگی خود با محدودیت یا ابهام اساسی مواجه شود به نحوی که امکان اظهار نظر نسبت به صورت مالی فراهم نباشد، حسابرس نسبت به صورت مالی گزارش عدم اظهارنظر صادر خواهد کرد.

کیفیت گزارش حسابرس داخلی :

عینیت: نظرات بیان شده در گزارش باید عینی و بی طرفانه باشد.

شفافیت : زبان مورد استفاده باید ساده و شفاف باشد.

دقت  : اطلاعات موجود در گزارش باید دقیق و کامل باشد.

اختصار : گزارش باید مختصر و مفید باشد.

به موقع  : گزارش باید بلافاصله پس از اتمام حسابرسی، ظرف یک ماه منتشر شود.

 

حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک

حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک نوعی از حسابرسی داخلي است که در آن، میزان اطمینان شرکت از پروژه ها و سرمایه گذاری های شرکت را بررسی کرده و ریسک هریک را اندازه گیری می نماید. این نوع از حسابرسی جهت اطمینان بخشی از خطراتی که سازمان را تهدید می نمایند ایجاد گردیده است. وظیفه اصلی حسابرسی داخلي مبتنی بر ریسک این است که تمام خطراتی که سازمان را تهدید کرده اما به درستی مدیریت نشده اند پیدا کرده و راه حلی برای آنها تهیه کند.  حسابرسی مبتنی بر ریسک پای خود را از بررسی اتفاقات گذشته فراتر گذاشته و به پیش بینی مخاطرات آینده می پردازد .

مراحل حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک

اجرای این حسابرسی دارای سه مرحله اصلی به شرح زیر می باشد:

• ارزیابی کلی ریسک سازمان یا شرکت
• تهیه برنامه برای حسابرسی (در کوتاه مدت یا بلند مدت)
• اجرای حسابرسی مبتنی بر ریسک

جایگاه سازمانی واحد حسابرسی داخلی

اثر بخشی حسابرسی داخلی زمانی ممکن است که جایگاه ویژه ای برای این بخش در نظر گرفته شود. حسابرس داخلی باید مورد حمایت مدیران ارشد باشد و استقلال عملیاتی کافی را داشته باشد. تمام سازمان باید زیر نظر حسابرس باشند و وی به بالاترین مقام سازمان پاسخگو باشد.نتیجه به دست آمده بر اساس استاندارد های حسابرسی، این است که حسابرسی داخلی در سازمان باید به بالاترین رده مدیریت پاسخگو بوده و هیچ مسئولیت اجرایی نداشته باشد.

نکات پایانی :

حسابرسی داخلی یک فعالیت بی طرفانه، با هدف افزایش بهره وری سازمان می باشد. نقش حسابرسی داخلي در کشف اشتباهات، سوءاستفاده ها و حفظ دارایی ها، بسیار قابل توجه است. استقلال در حسابرسی با جایگاه حسابرسی خارجی (مستقل) متفاوت بوده و به معنی فعالیت بی طرفانه و بدون جهت گیری می باشد. شیوه پاسخگویی در حسابرسی نشان دهنده تفاوت حسابرس داخلی با حسابرس مستقل نیز می‌باشد.