مدیران برای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های آینده شرکت نیاز دارند بر حسب اطلاعات متقن عمل کنند. اطلاعات ارائه‌شده به مدیران آنقدر مهم است که میتواند عامل سقوط یا پیشرفت کسب‌وکار باشد. اطلاعات مالی طبقه‌بندی‌شده از مهمترین اطلاعات مورد نیاز مدیران است. تهیه و تحلیل اطلاعات مالی شرکت بر عهده واحد حسابداری مدیریت شرکت می‌باشد.
برای آشنایی با تعریف حسابداری مدیریتی و وظایف و اهداف آن تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
تعریف حسابداری مدیریت چیست؟
حسابداری مدیریت یا Management Accounting واحد تحلیل و آماده‌سازی اطلاعات مالی کسب‌وکار است. حسابدار مدیریتی با اطلاعات استراتژیک و مطمئنی که در اختیار مدیران شرکت می‌گذارد به آنان در هدایت مسیر مالی شرکت کمک می‌کند. همچنین برنامه‌هایی برای خلق اهداف جدید سودآور و تنظیم قراردادها و روش‌های جدید کسب درآمد معرفی می‌کند. بنابراین هدف اصلی حسابداری مدیریت اندازه‌گیری و سنجش وضعیت مالی شرکت است.
پس از آن نوبت به ارزیابی داده‌های مالی و برآورد نقص یا محدودیت زمانی و اندازه آنها است. حسابدار مدیریت به سازمان کمک می‌کند تا از مسیر رشد خود منحرف نشده و در جهت درست به سمت اهداف خود حرکت کند. به عبارت بهتر حسابداری مدیریت، صاحبان کسب‌وکار را از سودآوری و بهینگی شرایط فعلی مطمئن می‌سازد.
اهمیت حسابداری مدیریت در سازمان‌ها چیست؟
همان‌طور که گفتیم وظیفه واحد حسابداری مدیریت تامین و تحلیل اطلاعات مالی و ارائه آن برای استفاده در برنامه‌ریزی‌های آینده شرکت است. پس هر تصمیم شرکت به صحت و درستی اطلاعات ارائه‌شده از سوی حسابداران مدیریتی وابسته است. به‌نحوی که یک تحلیل غلط یا داده اشتباه میتواند ضرر جبران‌ناپذیری به سرمایه شرکت وارد کند. یا بالعکس یک تصمیم درست بر حسب اطلاعات راهبردی رشد و توسعه شرکت را تضمین کند. بنابراین حسابداری مدیریت از لحاظ انتقال اطلاعات صحیح و در زمان درست به مدیران اهمیت بسیاری دارد.
کاربرد حسابداری مدیریت در سطوح مختلف سازمان
با توجه به تعریف حسابداری مدیریت، این نوع از حسابداری اهداف گوناگونی را در زمینه تهیه و تنظیم داده‌های مالی دنبال می‌کند. از جمله مهمترین کاربردهای حسابداری مدیریت کمک به افزایش ارزش و سرمایه شرکت، افزایش نرخ رشد و توسعه، اقبال سرمایه‌گذاران برای همکاری، مدیریت بودجه و هزینه‌ها و گسترش بازار هدف می‌باشد. با توجه به مزایای استفاده از حسابداری مدیریت، کاربردهای زیر نیز برای آن در نظر گرفته شده است:
سوداوری و پیشبینی: حسابداری مدیریت با شناخت درست بازار هدف و توجه به نقاط قوت و ضعف شرکت میتواند روش‌های سودآور کسب سرمایه را شناسایی و به مدیران معرفی کند.
کمک کردن به برنامه ریزی: حسابداری مدیریت با در اختیار داشتن اطلاعات و اسناد مالی و سوابق سرمایه‌گذاری‌ها میتواند برای آینده شرکت برنامه‌ریزی کند. برحسب نیاز شرکت این اهداف می‌توانند به‌صورت کوتاه‌مدت با بلندمدت تعریف شوند. همچنین در حین اجرای یک طرح، حسابدار مدیریتی میتواند بر روند اجرای برنماه نظارت کرده و خطاهای موجود را تذکر دهد و یا راه‌حل جایگزین ارائه دهد.
تصمیم گیری درست: حسابدار مدیریتی با قدرت تحلیل و ارزیابی و دقتی که در تامین اطلاعات مالی دارد میتواند به عنوان دستبار و راهنمای اصلی مدیران سازمان شناخته شود. چرا که مدیران برای تصمیم‌گیری درباره روال آینده شرکت به دانش و مهارت حسابداران مدیریتی نیاز دارند.
شناسایی مشکلات و ارائه راهکارهای استراتژیک مدیریتی: حسابداران هر کسب‌وکاری بیشتر از هر عضو دیگری به اسناد و وضعیت مالی شرکت اشراف دارند. بنابراین بهتر از هر کس دیگری می‌توانند نقاط ضعف و قوت شرکت در اجرای سیاست‌های مالی را تحلیل کنند. آنها دقیقا می‌توانند مشخص کنند که عامل مشکلات فعلی کدام برنامه و یا بخش اجرایی سازمان است و راه‌حل این مشکل چیست.
شرح وظایف واحد حسابداری مدیریت
با توجه به اهدافی که برای حسابداری مدیریت معرفی شد، وظایف آن را نیز می‌توان حدس زد. اهمیت حسابداری مدیریت در کسب‌وکارها نشان می‌دهد که اگر در حسابداران در اجرای وظایف خود کم‌کاری کنند چه خطرات بزرگی منفعت شرکت را تهدید می‌کند. از جمله مهمترین وظایف حسابداری مدیریت به شرح زیر است:
تهیه تنظیم اطلاعات مالی برای استفاده مدیران در برنامه‌ریزی‌ها
این مهم نقش استراتژیک واحد حسابداری مدیریت در کسب‌کارها را روشن می‌کند. این وظیفه شامل مراحلی همچون تصمیم‌گیری برای هدف، تعریف مدل‌های پیشبینی وضعیت آینده و تعریف بودجه و هزینه اجرایی هدف می‌باشد.
همکاری با مدیران شرکت در زمینه کنترل و نظارت بر فرآیندهای مالی
حسابداری مدیریت با استفاده از تکنیک‌های اندازه‌گیری هزینه‌ها، ارزیابی ارزش مالی قراردادها و پروژه‌ها و سنجش کیفیت خدمات ارائه‌شده به مشتریان به مدیران کمک می‌کند تا تصویر درستی از واقعیت مالی کسب‌وکار خود داشته باشند.
تعریف اهداف جدید و ایجاد انگیزه در مدیران و کارکنان برای پیگیری اهداف
تنوع بازار موجود و فعالیت خستگی‌ناپذیر رقبا، واحد حسابداری مدیریتی شرکت را ملزم می‌کند تا برنامه‌هایی برای رقابت با بازار موجود در نظر بگیرد. این برنامه‌ها اهداف و انگیزه‌های جدیدی برای شرکت خلق می‌کند. در نتیجه نرخ رشد و توسعه شرکت را افزایش می‌دهد.
نظارت بر مجموعه‌های شرکت و ارزیابی عملکرد آنان
موفقیت شرکت تنها به انجام وظیفه یک بخش بستگی ندارد. بلکه همه اجزا و زیرمجموعه‌های سازمان باید برای تحقق یک هدف تلاش کنند. وظیفه حسابداری مدیریت در اینجا این است که بر اجرای وظایف برنامه استراتژیک شرکت نطارت کند. عوامل ضعف و قوت آنان را یادآوری کرده و در پیگیری اهداف مالی به آنها مشاوره دهد.
برای کار به عنوان کارشناس حسابداری مدیریت چه مهارت‌هایی لازم است؟
همان‌طور که گفته شد مهمترین وظیفه حسابدار مدیریتی سر و کار داشتن با اطلاعات مالی و تحلیل و تصمیم‌گیری برحسب آنها است. بنابراین حسابدار مدیریتی باید دقت و علاقه زیادی در این باره از خود نشان دهد. همچنین حسابدار باید بتواند به فرآیندهای تجاری و انواع قراردادهای مالی تسلط داشته باشد. چرا که نیاز است در جلسات مهم با سرمایه‌گذاران شرکت کند و بر روند بستن قراردادها و اجرای آنها نظارت کند.
علاوه بر این مهارت‌های کلامی برای برقراری ارتباط موثر با مدیران و انتقال اطلاعات مالی و مشاوره به آنان نیز مهم است. بعد از آن حسابدار مدیریتی باید با دید پیش‌بینی‌کننده‌ای که دارد روال مالی آینده شرکت را ارزیابی کند. و در نتیجه بتواند متناسب با رویدادهای دوره‌های مختلف برنامه‌ریزی کند.
یک حسابدار مدیریتی برای انجام وظایفش با چه محدودیت‌هایی مواجه است؟
از عمده محدودیت‌هایی که حسابداری مدیریت با آن مواجه است عدم دسترسی به داده‌های درست و به‌موقع است. اغلب اطلاعات مالی که به دست حسابدار مدیریتی می‌رسد، قبل از آن توسط بخش‌های مختلف شرکت ویرایش و اصلاح شده است. بنابراین اطلاعات خالص نیستند و باید عوامل زیادی را در ارزیابی و تحلیل آنها در نظر گرفت.
از دیگر محدودیت‌های حسابداری مدیریت این است که ممکن است اطلاعات موجود متعلق به دوره‌های زمانی گذشته باشند و استفاده از آنها اثری در برنامه‌ریزی شرکت نداشته باشد. از طرف دیگر سطح تخصص و مهارت حسابدار نیز در تهیه و تنظیم این اطلاعات مهم است. چرا که تنوع و حجم اسناد و اطلاعات مالی موجود سازمان‌ها به دقت و قدرت تحلیل بالایی نیاز دارد.
گزارشات حسابداری مدیریتی حاوی چه اطلاعاتی است؟
گزارشات حسابداری مدیریت شامل داده‌هایی از اسناد مالی و دریافت‌ها و پرداخت‌های شرکت طی دوره‌های گذشته تا به حال است. حسابداران مدیریتی با ارائه گزارشات مالی است که فرصت تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی را برای مدیران فراهم می‌کنند. تصمیم‌گیری درست هم جز با ارائه گزارشات صحیح و به‌موقع و مستند ممکن نیست.
گزارشاتی که حسابدار مدیریتی ارائه می‌کند عبارتند از:
- ترازنامه ( صورت وضعیت مالی ): نمایشی از وضعیت مالی شرکت مانند حجم بدهی‌ها و درآمدها و سهام هر یک از ذی‌نفعان.
- سود و زیان شرکت: یک تصویر کلی از عملکردهای شرکت طی یک دوه مالی مشخص با ثبت هزینه‌ها و درآمدهای مربوط به هر عملکرد.
- صورت جریان وجوه نقد: در این گزارش میزان وجوه پرداختنی و دریافتنی شرکت و موضوع آن درج می‌شود. مدیران به‌وسیله این گزارش متوجه می‌شوند که بیشتر سرمایه شرکت در کدام بخش صرف می‌شود.
- گزارش بودجه
- گزارش حجم فروش و مقایسه با بودجه (انحراف حجم بر اساس گزارشات حسابداری فروش)
- گزارش قیمت فروش و مقایسه با بودجه (انحراف قیمت)
- گزارشات تحلیلی جهت تامین مالی
کارشناسان و مدیران حسابداری مدیریت از چه ابزارها و نرم افزارهایی استفاده می‌کنند؟
ابزارهای حسابداری مدیریت به کارشناسان حسابداری کمک می‌کند تا اطلاعات مالی شرکت را با سرعت و دقت بیشتری تهیه، تنظیم و تحلیل کنند. سرعت افزایش حجم داده]ای مالی شرکت، مدیران را ملزم می‌کند تا از ابزار حرفه‌ای‌تری برای مدیریت اطلاعات و طبقه‌بندی آنها استفاده کنند. همچنین از نرم‌افزارهایی استفاده کنند تا نمودارهای کاربردی‌تری از وضعیت مالی شرکت ارائه دهند.
با رشد کسب‌وکارهای تجاری، ابزارها و نرم‌افزارهای مالی نیز توسعه یافته‌اند و امکاناتی جهت کنترل فرآیندهای مالی اضافه کرده‌اند. در نتیجه هدف حسابداری مدیریت که کمک به بهبود تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی‌های مالی است با استفاده از این نرم‌افزارهای حسابداری محقق می‌شود. با این وجود بزرگترین مانعی که بر سر راه استفاده از این نرم‌افزارها وجود دارد هزینه تهیه و ضمانت برگشت سرمایه حاصل از استفاده آنهاست.
مزایای حسابداری در مدیریت برای کسب وکارها
استفاده از کارشناس حسابداری مدیریتی در کسب‌وکارها، رشد فزایند و مدیریت صحیح و اصولی کسب‌وکار را به همراه دارد. بنگاه‌های اقتصادی با به‌کارگیری حسابداری مدیریت از تمامی مهارت‌ها و دانش این حوزه برای بهبود وضعیت مالی خود و جذب سرمایه‌گذاران بهره می‌برند. از جمله مزایای استفاده از متخصصین حسابداری مدیریت به شرح زیر است:
- افزایش قدرت برنامه‌ریزی در عملیات یک واحد تجاری
- تصمیم‌گیری بر اساس اطلاعات مستند و جامع
- مدیریت استراتژیک
- پیش بینی و تعیین سود و هزینه‌های مربوط به یک پروژه
- شناسایی و پیشبینی نقاط زیان فرآیندهای مالی شرکت و تلاش برای ارائه راه‌حل
- تجزیه و تحلیل شرایط برای ارتقای کیفیت یا معرفی خدمات جدید
- برآورد سهام ذی‌نفعان شرکت
- تحلیل و ارزیابی منابع مالی و بودجه شرکت
اثر حسابداری در مدیریت بر رفتار سازمانی
تولید، هزینه، فروش و درآمد به عنوان مهمترین عوامل موثر بر حسابداری مدیریت، کارایی و اثربخشی رفتار سازمانی را متحول می‌کنند. در سایه اهمیت حسابداری مدیریت، روش‌ها و تکنیک‌های جدیدی به وجود آمده است. در سیستم جدید اطلاعات هزینه‌ها و سود حاصل از عملکردها به صورت ابزارهایی برای تصمیم‌گیری در اختیار مدیران قرار می‌گیرد. بنابراین برای برخورداری از یک رفتار سازمانی مشخص و اصولی استفاده از ابزارهای مدیریت حسابداری ضروری به نظر می‌رسد.
اثر حسابداری مدیریت بر استراتژی های سازمان
به‌کارگیری از ابزارهای حسابداری مدیریت، باعث افزایش تمرکز بخش‌های کسب‌وکار بر وظایف خود، افزایش بهره‌وری و اثربخشی تصمیمات راهبردی شرکت می‌شود. روش‌های حسابداری مدیریتی، موجب می‌شوند تا تصمیم‌گیری‌های شرکت بر اساس داده‌های حقیقی و به‌روز انجام شوند. در نتیجه اثر خود را سریعا روی بهبود عملکردهای شرکت نشان می‌دهد.
تکنیک‌های مدیریت حسابداری عبارتند از برآورد هزینه، برنامه‌ریزی، کنترل و نظارت بر عملکردهای مجموعه و تصمیم‌گیری استراتژیک با نگاه به فعالیت‌های رقبا. همچنین حسابداری مدیریتی مشارکت بخش‌های مختلف شرکت در فعالیت‌های مالی افزایش می‌دهد. در نتیحه همه اعضا در رشد و توسعه شرکت نقش موثر و ویژه خواهند داشت.
حسابداری و مدیریت با نرم افزار مالی هوفر
همان‌طور که در این مقاله به آن اشاره شد از محدودیت‌های حسابداری مدیریت، سر و کار داشتن با انبوه اطلاعات مالی و تنوع فراوان گزارشات مالی و تجزیه و تحلیل آنهاست. با رشد روزافزون فناوری‌های توسعه نرم‌افزارهای کسب‌وکار لازم است شرکت‌ها برای بهبود اجرای وظایف واحد حسابداری مدیریت خود از ابزارهای به‌روز و حرفه‌ای استفاده کنند. نرم‌افزار حسابداری هوفر از جمله نرم‌افزارهای با امکانات گزارش‌گیری و ارائه نمودارهای مالی است. که تصویر روشنی از وضعیت کسب‌وکار و امکان برنامه‌ریزی برای افزایش سودآوری و توسعه شرکت را فراهم می‌کند.
